Mamografi Nedir, Nasıl ve Nerede Çekilir?

Mamografi, klinik meme muayenesinde veya tarama mamografisinde bir anormallik tespit edildiğinde tanı ya da teşhis aracı olarak kullanılır. Düzenli meme taraması, meme kanserini erken teşhis etmenin en etkili yoludur. Bu, başarılı tedavi şansını artırırken göğsün alınması (mastektomi) veya kemoterapiye ihtiyaç riskini azaltabilir.

Mamografi Nedir?

Mamografi, memenin incelenmesi için düşük dozlu X ışınları kullanılan bir taramadır. Memelerdeki kitleler, mikrokalsifikasyonlar ve çarpıklıklar da dahil olmak üzere normal ve anormal yapıların görünmesini sağlar. Kitleler iyi huylu (sıvı dolu kistler gibi) veya kanserli olabilir. Bu anlamda yöntem, hissedilemeyecek kadar küçük kanserleri bulabildiğinden meme kanserinin erken evrelerinde tespit edilmesine yardımcı olmak için kullanılır. Meme kanserini erkenden, bazı durumlarda şişlik hissedilmeden üç yıla kadar yakalamanın en etkili yoludur.

Mamografi, hastaları bir miktar radyasyona maruz bıraksa da günümüzde kullanılan ekipman, bu maruziyeti minimum düzeyde tutacak şekilde tasarlanmıştır. Rutin tarama mamogramından alınan doz, üç ay boyunca doğal arka plan radyasyonundan alınan dozla aynıdır. Meme dokularına zarar vermez ve güvenlidir.

İki tür mamografi vardır:

• Tarama mamografisi, herhangi bir meme kanseri belirtisi veya meme sorunu olmayan kadınlarda kanserin araştırılması için kullanılır. Tarama mamografisi sırasında her iki meme de incelenir. Elle hissedilemeyecek kadar küçük olabilecek yumruların veya anormal meme dokusu alanlarının bulunmasına yardımcı olabilir. Tarama mamografisi, zaman içinde memede meydana gelen değişikliklerin izlenmesini ve meme kanserinin erken bir aşamada bulunmasını sağlayabilir.
• Tanısal mamografi, yumru veya şüpheli alan gibi meme problemlerini teşhis etmek için yapılır. Yumrular, klinik meme muayenesi veya tarama mamografisi sırasında fark edilebilir. Tanısal mamografi, tarama mamografisinden daha uzun sürer. Memedeki bir bölgeye daha yakından bakılması için memenin daha detaylı görüntüleri farklı açılardan alınır. Tanısal mamografi, genellikle her iki memeye de yapılır. Böylece doktorlar her iki memenin dokusunu karşılaştırabilir.

Mamografi Nasıl Çekilir? 

Mamografi bir tür röntgen taramasıdır. İşlem sırasında hastaların göğsü, mamogram makinesindeki iki plaka arasına yerleştirilir. Daha sonra dokuların birbirinden ayrılması ve daha net bir görüş sağlanması için meme sıkıştırılır. Yeterli sıkıştırma, kullanılması gereken radyasyon miktarını azaltabilir. 

Göğüs dokusunun kalınlığının eşitlenmesi için basınç gereklidir. Bu da X ışınlarının daha kolay geçmesine olanak tanır ve aynı zamanda daha az X ışını radyasyonuna ihtiyaç duyulduğu anlamına gelir. Basınç, aynı zamanda meme dokusunun hareketini de azaltır, böylece daha net görüntüler alınabilir. Görüntüler çekilirken hastalardan hareketsiz durması ve nefesini tutması istenebilir.

Normalde bir tarama mamografisinde biri yandan, diğeri yukarıdan olmak üzere iki görüntü alınır. İlk görüntü için hasta platforma doğru bakar ve görüntü memeye doğru bakılarak çekilir. İkinci görüntü için hasta makinenin yanında durur. Bu, yan görüşe olanak tanır. Hastada meme implantı varsa veya bu test tanı koymaya yardımcı olmak için kullanılıyorsa, ekstra görüntülere ihtiyaç duyulabilir.

Görüntüler, bulguları açıklayan bir rapor yayımlayan radyolog tarafından incelenir. Uzmanlar, meme kanseri veya diğer meme rahatsızlıklarının belirtilerini arar. Anormal bir durum tespit edilirse daha detaylı inceleme için hastalar yeniden muayeneye çağrılabilir.

Çekim için en ideal dönem, adet döneminin bittiği ve göğüs hassasiyetinin geçtiği zamandır. Menopoza henüz girmeyen kadınlarda göğüsler, genellikle adet döneminden önceki hafta ve hafta içinde hassaslaşır. Bu nedenle randevu, adet döneminden sonraki hafta için alınabilir.

Mamogramdan önce deodorant gibi kişisel bakım ürünlerinin kullanılmaması gerekir. Bu ürünlerde kullanılan metal parçacıkları mamogram görüntülerinde görünebilir.

Mamografi Kaç Yılda Bir Yapılır?

50 ila 74 yaş arası ve ortalama meme kanseri riski taşıyan kadınların 2 yılda bir mamografi çektirmesi önerilmektedir. 40 ila 49 yaşları arasındaki kadınlar, mamografiye ne zaman başlayacakları ve görüntüleri ne sıklıkla çektirecekleri konusunda doktorlarıyla veya diğer sağlık uzmanlarıyla konuşabilir.

40 yaş altındaki kadınların da meme muayenesi ve ultrason yöntemleri ile kontrollerini yapabilecekleri uzmanlar tarafından söylenir. 40 yaş altındaki kadınlar da uzman doktor yönlendirmesi ile kontrollerini planlayabilirler.

Mamografi Kaç Yaşında Çekilir?

Meme kanseri taraması için ne sıklıkla mamografi çekileceği yaşa ve meme kanseri risk faktörlerine bağlıdır. Bununla birlikte 50 yaş ve üzeri kadınlara düzenli meme taraması önerilir. Meme kanserine yakalanma riski yüksek olan kişilerin 50 yaşından önce meme taramasına girmesi faydalı olabilir.

Göğüslerde bir şişlik hissedildiğinde bunların kontrol edilmesi önemlidir. Çoğu zararsızdır ancak meme kanseri gibi daha ciddi bir durumun işareti olabilir. 

Mamografi Çekimi Ne Kadar Sürer?

Mamogram çektirmek bazı durumlarda göğüslere uygulanan baskı nedeniyle ağrılı bir işlem olabilir ancak yalnızca birkaç dakika sürer. Bununla birlikte hastanede kalma süresi, aşağıdakilere bağlı olarak ortalama 30 dakikayı bulabilir:

• İşlem öncesi bekleme süresi
• Mamografi öncesi form doldurma 
• Mamografiden önce soyunma
• Radyografi uzmanının göğüsleri konumlandırması
• Görüntüler yeterince net değilse işlemin tekrarlanması

Mamografi İçin Hangi Bölüme Gidilir?

Memede herhangi bir kitle hissedilmesi gibi meme ile ilgili sorunlarda mamografi çekilmesi amacıyla hastanelerin genel cerrahi bölümünden randevu alınması gerekir. Genel cerrahi muayenesi sırasında öncelikle hastaların memeleri fiziki olarak kontrol edilir. Ardından gerekli görüldüğünde radyolojik tetkikler yapılır. 

Mamografi Sonucu Ne Zaman Çıkar?

Mamografiden sonra radyografi uzmanının görüntü kalitesini kontrol etmesi gerekir. Görüntüler net değilse mamografinin bir kısmının veya tamamının tekrarlanması gerekebilir. Radyolog, görüntülerin yeterince kaliteli olduğunu onayladıktan sonra meme kanseri veya diğer meme rahatsızlıklarının belirtilerini arar ve sonuçları mamogramı isteyen doktora gönderir. Tarama ile aynı gün içinde mamografi sonuçları hastalara açıklanabilir.

Röntgen görüntülerinde anormal bir durum tespit edilirse, laboratuvarda daha ileri inceleme için biyopsi (küçük bir doku örneğinin alınması) gibi ileri testlere ihtiyaç duyulabilir. Bu işlem birkaç gün sürebilir.

Mamografi Nerede Çekilir? 

Mamografi, gerekli ekipmana sahip kamu hastanelerinde ve özel hastanelerde çekilebilir. Aynı zamanda özel tıp merkezlerinin bazılarının da mamografi ekipmanı bulunur. 

Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM), meme kanserinin erken teşhisi için ücretsiz tarama hizmeti vermektedir. 40-69 yaş aralığındaki kadınlar, ücretsiz mamografi çekimleri için bulundukları bölgedeki KETEM merkezlerinden randevu alabilir. Randevular; mobil uygulama, Web sitesi ya da ALO 182 üzerinden alınabilir. Uygulama kapsamında kişiler yılda bir kez muayene olabilir ve iki yılda bir mamografi hizmetinden yararlanabilir. 

Türkiye genelinde her ilde en az bir KETEM merkezi mevcuttur. Bunlar; Sağlıklı Hayat Merkezlerinde ve mobil araçlarda hizmete devam etmektedir.

Özel ve Tamamlayıcı Sağlık Sigortası Mamografiyi Karşılar mı?

Çoğu sigorta şirketinin özel ve tamamlayıcı sağlık sigortası poliçelerinde ek teminat olarak yılda bir kez ücretsiz mamografi çekimi bulunur. Sağlık sigortası teklif alarak poliçe kapsamında mamografi teminatı var mı öğrenebilirsin. Mamografiyi kapsayan bir poliçe seçtiğinde hem meme kontrolünü poliçenle anlaşmalı özel sağlık kuruluşu/hastanede yaptırabilir hem de poliçe kapsamında diğer muayene, tahlil ve tetkiklerini yaptırabilirsin.

Özel sağlık sigortaları için teklif alarak fiyat ve teminatları incele. SGK anlaşmalı özel hastanelerden yararlanmak için de tamamlayıcı sağlık sigortası fiyatlarını karşılaştır. Bütçene ve ihtiyaçlarına en uygun poliçeyi seçerek özel hastanelerden uygun fiyatlarla yararlanmaya başla.