Overbooking Ne Demek? Neden Yapılır?

Uçak ile seyahat etmek, artık hayatımızın bir parçası. Hızın giderek önem kazandığı günümüz dünyasında bu durum şaşırtıcı olmasa gerek. Zaten mesafeleri saatlere hatta dakikalara sığdıran böyle bir seçenek varken neden ulaşım için daha fazla zaman harcayalım? Ancak hava yolu ulaşımının yaygınlaşması elbette bazı problemlere de neden olmuştur. 

Örneğin, havalimanındaki check-in kontuarları normal süresinden önce kapatıldığı için uçuşa alınmama gibi bir sorunla karşılaşabilirsin. Diyelim ki yurt dışına seyahat etmek için uçak bileti aldın ancak 100 kişi kapasiteli araç için 105 bilet satıldığı için overbooking olduğunu söylediler ve bu durumda da aynı şekilde uçuşa alınmayabilirsin. Özellikle bayramlar, okulların kapandığı tarihler ve yılbaşı gibi dönemlerde uçak firmaları kapasitesinden fazla bilet satar. Peki overbooking ne demek? Uçaklar neden fazladan bilet satar? 

Overbooking Nedir?

“Overbooking ne demek?” sorusuna kısaca şu şekilde yanıt verebiliriz. Overbooking yani çifte rezervasyon; yolcuların uçağı kaçırma, geç kalma, bilet iptali veya geç check-in yapma gibi nedenlerin yarattığı zararı azaltmak için uçağın normal yolcu kapasitesinden daha fazla koltuk satışı gerçekleştirilmesidir. Önceden bilet almış yolcuların bir kısmı uçuşa gelmese de uçuş tam kapasite ile çalışır. Ayrıca hava yolu firması, uçuşa geç kalan veya biletini iptal eden kişilerden de fazladan kâr elde edilmiş olur. Ancak overbooking her ne kadar avantajlı gibi gözükse de aslında hava yolları için de riskli bir uygulamadır ve bu durum bazı yolcuların mağduriyet yaşamasına da neden olabilir.

Overbooking durumunda business class sınıfında boş yer varsa, yolcunun bileti business class olarak güncellenerek business sınıfta uçuş sağlanır veya yolcunun konaklama yeme-içme gibi masrafları hesaplanarak tazminat ödenir ve yolcu en yakın tarihteki uçuşa yetiştirilmeye çalışılır. Seyahat sağlık sigortası kapsamında sunulan ek teminatlardan biri olan overbooking teminatı,çifte rezervasyon nedeniyle oluşan masrafları karşılar ve sorunsuz bir şekilde yolculuk etmeni sağlar. Seyahat sağlık sigortası kapsamı ile ilgili detaylı bilgi almak için yazımızı okuyabilirsin. 

Overbooking Neden Yapılır?

Hava yolu firmaları; biletli yolcuların ani bilet iptal istekleri, biletli yolcunun uçuşa gelmemesi veya biletli yolcunun son anda başka bir uçuşa geçmesi gibi durumlara karşı overbooking uygular. Çünkü ancak hiçbir uçak firması, boş koltuk ile uçuşa yapmak istemez bu nedenle de overbooking yaparak bu zararın önüne geçmeyi, kapasite israfını azaltmayı ve kâr etmeyi amaçlar. "Uçağımı Kaçırdım Ne Yapmalıyım?" konulu yazımızı okuyarak uçak kaçırma ile ilgili bilgi alabilirsin. 

Konuyu bir örnekle açıklayalım. Örneğin, bir firmanın Ankara-İzmir uçuşu için 120 yolcu kapasitesi var ve istatistiklere göre Ankara-İzmir uçuşlarında ortalama 5 yolcu son anda bileti iptal ediyor veya sefere geç kaldığı için bilet hakkını kaybediyor. Hava yolu şirketi, bu son anda iptal edilen veya geç kalınan uçuşlardan kâr elde edebilmek için Ankara-İzmir seferleri için 125 bilet satar ve çoğunlukla da kâr eder. 

Uluslararası Taşımacılığı Birliği Neden Overbooking’e İzin Veriyor?

Overbooking, Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) tarafından belirli bir çerçevede hava yolu şirketlerinin yolcu kapasitesinin %5-10’u üzerinde bilet satmasına izin verilen bir uygulamadır. Bu oran hava yolu firmasına göre değişkenlik gösterebilir.

Overbooking Oranı Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Uçuş firmaları; yılın hangi dönemi ve haftanın hangi gün ve saatinde uçuşa kaç kişinin geç kaldığı ile ilgili istatistikler tutarak ortalama bir sayı elde eder. Overbooking oranı hesaplanırken temel olarak bir önceki yıl gelmeyen yolcu oranına bakılır ancak aynı zamanda uçuşun süresi, gidilecek olan yer, buraya daha çok turistlerin mi yoksa iş insanlarının mı geldi, sezon ve talep yoğunluğu gibi pek çok faktör de dikkate alınır. Dolayısıyla da uçuş için yapılacak overbooking her uçuşta farklı oranda yapılır. 

Uzun uçuşlarda “no show” oranı düşük olduğu, çoğunluğu iş insanlarının oluşturduğu uçuşlarda ise gelmeyen yol oranının yüksek olduğu varsayılır. Hava yolu firmaları, talebin fazla olduğu uçuşlarda kâr olasılığı yüksek olduğu daha çok çifte rezervasyon yapma eğilimdir. 

Overbooking Nedeniyle Çıkan Problemler

Uçuş için uçaktaki koltuk sayısından fazla yolcu, havalimanına gelmiş olabilir. Peki, uçak firması overbook yaptığı ve beklenen iptaller gerçekleşmediğinde yani uçuşa gelen yolcu uçağın kapasitesinden fazla ise ne olur? Sivil Havacılık Dairesi tarafından bu durum için uygulanması gereken kurallar belirlenmiştir. Overbooking nedeniyle mağdur olan yolculara farklı alternatifler önerilir. Hava yolu şirketleri, genellikle son anda check-in yapan ve fazla olan yolcuları farklı bir sefere yönlendirebilir veya yolculara belirli bir ücret karşılığında uçuştan vazgeçmelerini ve bir sonraki uçuşta işlemlerinin yapılmasını talep edebilirler.

Voluntary Denied Board (VDB): Eğer yolcu, overbooking tazminatını reddederek uçuşa katılmak isterse gönüllü olarak uçuştan vazgeçecek yolcular aranır. 

• Uçakta yer varsa biletin bir üst sınıfa yükseltilir ve Bussiness Class olarak seyahat edersin. 
• Uçakta yer yoksa bekleme süresi de göz önünde bulundurularak bir sonraki sefere kadar olan konaklama ve yeme-içme giderleri karşılanır, gerekirse tazminat verilebilir ve karşılığında da yolcunun bir sonraki uçuş ile seyahat etmeyi kabul etmesi amaçlanır. 

Involuntary Denied Boarding (IDB): Çifte rezervasyon olan uçuşlarda gönüllü olarak uçuştan vazgeçmek istemeyen yolcular olabilir. Gönüllü bulunamadığında tazminat teklif edilerek yolcu ikna edilebilir. Hava yolu firmaları, yolcular arasında tercihte de bulunabilir. Sırayla business sınıflı yolcular, çocuklu ve hamile kadınlar ile yaşlı ve engelli yolcular uçağa bindirilir. 

Overbooking Nedeniyle Yolcuya Tanınan Haklar

Overbooking uçağa kabul edilmeyen yolculara tanınan bazı haklar vardır. 

• Beklenen süre zarfında yemek-içme ve konaklama giderleri karşılanır. 
• 100 Euro ile 600 Euro arasında overbooking tazminatı ödenir. 
• Süre kısıtlaması olmaksızın telefon görüşmesi sağlanır. 
• Hava yolu firması tazminat ödensin veya ödenmesin yolcuya yeni bir sefer ayarlamakla yükümlüdür. 
• Eğer yolcu maddi-manevi anlamda zarara uğratılmış ise yargıtay kararı ile hava yollarına dava açabilir. 

Overbooking Tazminatı Nedir?

Overbooking tazminatı, hava yolu şirketlerinin çifte rezervasyon nedeniyle mağdur olan yolcular için düzenlediği kanuni bir haktır. Ancak overbooking tazminatı almak için bazı şartlar vardır. Örneğin, kalkışa 45 dakika kalmasına rağmen check-in yapılmaz ise overbooking tazminatı ödenmez. T.C. kimlik belgesi veya pasaportu olmadan uçak isteyen yolcular da overbooking tazminatı alamaz.Teklif edilen alternatif uçuş gecikmeye yol açıyorsa 100 Euro ile 600 Euro arasında tazminat ödenir. Tazminat bedeli iç hat uçuşlarda 100 Euro iken dış hat uçuşlarda ise 250 Euro ile 600 Euro arasında değişir. 

• İç hat uçuşlar için 100 euro
• 0-1500 km uçuşlarda dış hat uçuşlar için 250 Euro (2 saat içinde alternatif uçuş sunulursa %50 indirim)
• 1501-3500 km uçuşlarda dış hat için 400 Euro (3 saat içinde alternatif uçuş sunulursa %50 indirim)
• 3501 km ve üzeri seyahatler için 600 Euro tazminat ödemesi yapılır. (4 saat içinde alternatif uçuş sunulursa %50 indirim)

Hava yolu şirketi, 0-1500 km dış hat uçuşlarda 2 saat, kısa mesafeli uçuşlarda 3 saat, uzun uçuşlarda ise 4 saat içinde yolcuya alternatif bir uçuş teklifi sunarsa tazminat miktarı %50 oranında düşürülebilir. 

Overbooking’e Takılmadan Nasıl Seyahat Ederim?

Eğer overbooking’e takılmadan seyahat etmek istiyorum diyorsan sana birkaç önerimiz var.

• Check-in işlemlerini vaktinden önce yapmalısın. 
• Uçuş seferlerinin yoğun olduğu gün ve saatlerde overbook işlemi için daha fazla risk taşıdığı için uçuştan en az 2-3 saat önce havalimanına gitmeli ve kontuar sırasında gitmelisin. 
• Havalimanında uçağın kalkacağı kapıya erken gidebilir böylece anons yapıldığında uçuş kapısında bulunabilirsin.
• Yoğun olmayan uçuş gün ve saatlerini tercih edebilir böylece overbooking riskini azaltabilirsin.
• Eğer kargo bagajın yoksa yani yalnızca kabin bagajı ile seyahat edeceksen cep telefonu veya bilgisayarından uçuşa 24 saat kala online olarak check-in işlemi gerçekleştirebilirsin.
• Havalimanındaki kiosk cihazlarında check-in işlemi yaparak biletini bastırabilir ve doğrudan uçak kalkış noktasına geçebilirsin. "Yurt Dışına Nasıl Gidilir?" başlıklı yazımızı okuyarak yurt dışına gitme yolları hakkında detaylı bilgi alabilirsin. 

Overbooking Nedeniyle Gecikme Masrafların Sigortam.net Güvencesi Altında!

Seyahat sağlık sigortana overbooking teminatı sayesinde overbooking nedeniyle oluşan konaklama, yemek içme gibi masrafların sigorta kapsamında karşılanır. Sen de Sigortam.net’ten konaklama ücreti, rötar, bagaj kaybı, kapkaç ve overbooking nedeniyle gecikme dahil farklı ek teminatlar içeren seyahat sağlık sigortası teklifi alabilir, seyahat sağlık sigortası yaptırarak yaşayabileceğin olası risklere karşı kendini güvence altına alabilirsin. Seyahat sağlık sigortası nereden alınır öğrenmek için yazımızı okuyabilirsin.